Tug'ruqxonadan uyga chiqgach chaqaloqning kindigi hali tushmagan bo'ladi. Shu davrda chaqaloq kindigida muammolar, chaqaloq kindigi yiringlashi, kindikning uzoq tushmasligi, kindikdan suyuqlik ajralishi kabi holatlar kuzatilishi mumkin. 

Yangi tug'ilgan chaqaloqning uyqusi uning rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi.

Ba'zida homiladorlik yaxshi kechadi, chaqaloq vaqtida tug'iladi va hammasi yaxshidek ko'rinadi-yu, keyin bir necha kun o'tgach bola ahvoli yomonlashishni boshlaydi. Shunda bola tug'ilayotganida onasidan TORCH infeksiyani yuqtirib olgan bo'lishi mumkinligi tekshiriladi.  

Bolaning barmoq uchida yurishi qachon muammo bo'lishi mumkin?

Bolalarning o'sish va rivojlanishini kuzatib holda olimlar quyidagi natijalarga keldilar. Bolada, ayniqsa 0-3 yoshdagi bolalarda judayam katta psixologik va jismoniy rivojlanish sodir bo'ladi. Bu rivojlanish kun sayin emas, balki har bir daqiqada sodir bo'larkan. 

Chaqaloq parvarishi muhim ahamiyat kasb etadi. Ota-onalar quyidagi 10 tamoyilga asoslansalar bola parvarishi osonroq bo'ladi.

Daun sindromi nima degani?

Musulmonchilikda ham tibbiyot nuqtai nazaridan ham o'g'il bolani kestirish kerak hisoblanadi.

Chaqaloq ham injiq bo'ladimi? Yo'q, albatta. Lekin uning ba'zi qiliqlari ota-onani qiynab qo'yishi mumkin. Nima qilsa bo'ladi?

Bolaning bosh suyaklari juda qattiq bo'lib, miyani lat yeyishidan himoya qilib turadi. Aynan shu suyaklar tufayli yiqilganda miya shikkastlanmay, asosan boshning ustki qoplami zarba yeydi. Buning alomatlari quyidagicha namoyon bo'ladi:

Bolaning yiqilishi unga jiddiy ziyon yoki jarohat keltirishi mumkinligi uchun ota-onani qattiq vahimaga soladi. Lekin ko'pincha bolaning yiqilishi jiddiy bo'lmaydi. Quyidagi maslahatlar ota-onaga bola yiqilsa qanday yo'l tutishi mumkinligini ko'rsatib beradi. 

Bolalar uchun yaratilgan o'yinchoqlar aslida eng zararsiz bo'lishi kerak, axir bolaning deyarli butun bolalik umri o'yinchoqlar yonida o'tadi. Lekin hozirgi zamon iqtisodiyoti uchun sizning farzandingiz salomatli hech qanday o'rin egallamaydi. Ba'zi o'yinchoqlar ichidagi komyoviy vositalar hatto saraton kasalligini ham keltirib chiqarishga sababchi bo'lishi mumkin ekan. Shunday ekan bolani zaharli o'yinchoqlardan asrash ota-onaning vazifasidir.

Bola organizmida D vitaminining yetishmovchiligi raxit kasalligiga, immunitet pasayishiga va ko'z ko'rish qobiliyatining buzulishiga olib keladi. Negadur, shifokorlar deyarli barcha bolalarda raxit bor deb qo'shimcha vitamin D ichishni tavsiya qiladilar. Aslida vitamin D yetishmovchiligini aniq bilmasdan uni qo'shimcha ravishda ichish organizmda vitamin D miqdorini oshib ketishiga bu esa salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Qanday qilib bolaga tabiiy vitamin D yetyaptimi, yo'qmi aniqlasa bo'ladi?

Bolaning ona qornida rivojlanish davri 38-40 hafta davom etadi. Homila tashqi muhit ta'siridan onaning organizmida himoyalanadi va ona organizmi orqali hayot uchun muhim bo'lgan ozuqa oladi va to'liq rivojlanadi. Normada bola homiladorlikning oxiriga kelib tug'ilishi lozim. Bu muddatda uning barcha organlari tashqi muhitda bemalol faoliyat ko'rsata oladi. Agar bola muddatidan oldin tug'ilib qolsa, u holda u shifoxonada maxsus nazorat ostiga olinadi.

Ba'zi chaqaloqlar emgan sutini ma'lum bir qismini qusib yuboradilar. Qusish sababi nima? Bu haqda bezovta bo'lish kerakmi? 
Aslida chaqaloqning qusishi uni emas ko'proq onani bezota qiladi. Odatda bola emgan sutining arzimas qismini qusib yuboradi. Bir osh qoshiq qusib yuborilgan sut kiyimda ko'pdek tuyulishi hech gap emas.

Pediatrlar fikricha, barcha bolalar yoshligida emlanishi kerak. Lekin ayrim ota-onalar bolasini emlatishdan bosh tortadilar.

Quyidagi material emlash haqida kengroq ma'lumot beradi:

Bolaning tishi chiqishi ba'zida qiyinchiliklar bilan kechadi. Ba'zi bolalar bu davrdan oson o'tadi. Har qanday vaziyatda ota-onalar bilishi kerak bo'lgan narsalar mavjud. 

Bo'yin qiyshiqligi - bo'yin deforatsiyasi bo'lib, bunda bosh bir tomonga egilgan bo'ladi. Bo'yin qiyshiqligi suyak, mushak va asab to'qimalarining holatini buzulganligidan dalolat beradi.

Bolaning terisi kattalarnikidan farq qiladi, shuning uchun bolaning terisiga alohida ahamiyat berish lozim.

Birinchidan, bolada ter chiqaruvchi bezlar rivojlanmagan bo'ladi. Shuning uchun bola badanidan issiqlikni ter orqali emas, o'pkasi orqali chiqaradi. Quruq yoki issiq havo o'pka orqali badan issiqligini chiqarishga to'sqinlik qiladi va bolaning hali yaxshi rivojlanmagan ter bezlariga og'irilik tushib, bola terisiga ziyon yetadi.

Bola zaharli modda iste'mol qilganini bilsangiz, darhol toksikologik markaziga olib boring yoki kasalxonadan tez yordam xizmatini chaqirtiring !

Ularga quyidagi ma'lumot kerak bo'ladi:

Bolaning kechasi uyg'onish sabablari quyidagilardan iborat:

So'rg'ichga o'rganib qolgan bolani undan ajratish unchalik oson ish emas. Bolani psixikasiga salbiy ta'sir ko'rsatmay so'rg'ichdan voz kechish muddatini bola 2 yosdan oshganda amalga oshirgan ma'qul. Uzoq davr mobaynida (2-4 yildan ko'p) bola so'rg'ichni so'rib yursa, uning jag'i noto'g'ri shakllanadi, tish qisishi ochiq holda qoladi, o'rta quloq kasalliklari yuzaga kelishi mumkin va hokazo.

Qo'shimcha ovqat berish boshlaganda eng asosiy tamoyil - bu shoshmaslik.

Quyidagilarni amalga oshirib ko'ring:

1. Bolangiz gorshokka o'tirishga tayyor ekanligiga amin bo'ling.

Gorshokka o'rganish bola rivojlanishidagi yangi bir bosqichdir. Qanday bo'lmasin, yangi bosqichdan o'tish bolada ma'lum bir psixologik va jismoniy o'zgarishni talab etadi. Bolaning turmush tarziga yangilik kiritayotganingizda avallambor uning o'ziga qarang. Bola bunga tayyormi, yo'qmi? Gorshokka tayyor bo'lganini quyidagilardan aniqlashingiz mumkin:

Bolani ko'krak sutidan ajratish ona uchun ham, bola uchun ham juda yoqimsiz va achinarli holat. Ko'krakdan ajratishdan oldin yaxshilab o'ylab ko'rish kerak. Imkoniyat va xohishingiz bo'lsa, bola sutdan o'zi chiqib ketguncha emizganingiz yaxshi, lekin bu davr kamida 1-2 yilni tashkil qilishi kerak.

Quyidagi maslahatlar ko'krakda sut ishlab chiqarilishini ko'paytirishga yordam beradi.

Homiladorlik davridan o'zingizga niyat qilib qo'ying: "bolamni o'z sutim bilan emizaman" deb, siz qanchalik bunga jismonan va psixologik yondashgan bo'lsangiz, shunchalik emizish jarayoni oson va qulay kechadi.

Emizish tug'ish kabi tayyorgarlikni talab etadi. Emizishga siz jismonan, psixologik qanchalik tayyor bo'lsangiz, emizish jarayoni ham shunchalik oson kechadi.

Ko'pincha yangi tug'ilgan chaqaloqning ko'z ikki chetga yoki o'rtaga qarab siljib qoladi. Shunda ko'zlari g'ilay bo'lib qolganidan ota-ona cho'chib ketadi. Ko'zi har xil tomonga ketib qolishi bir necha soniya davom etadi. 

O'sayotgan bola uchun havo yutib olib, chiqarish oddiy holdir. Lekin qorni ichida gazlarning ortib ketishi kichik bolada qiyinchiliklar keltirishi mumkin. Bola organizmida gazlar yig'ilib qolsa, ularni chiqarish yo'llari mavjud.

Bola organizmda havo kamroq kirishini ta'minlash uchun quyidagi qoidalarga amal qilaylik:

Yangi tug'ilgan chaqaloqning qulog'i yaxshi eshitadimi, yo'qmi? Buni uy sharoitida tekshirib ko'rish mumkin. 

Yoshi 5 ga to'lgan bola ko'p narsalarni mustaqil ravishda bajara oladi. Bu davrda ularning ma'naviy rivojlanishi nihoyatda keskin bo'ladi. Oila 5 yoshlik bola uchun eng muhim va eng kerakli maskan. Aynan oila davrasida u ochiladi. 

Uch yoshli bola o'rtacha kuniga har 3.5-4 soat oralig'ida 4 marta ovqatlanadi. Kuniga bir marta 2-2.5 soat davomida uxlaydi. Uch yoshga kelib bola 1500 ga yaqin so'zni biladi va murakkab iboralarni ishlata oladi. O'g'il bolalarning o'rtacha vazni bu davrga kelib 13.7-16.1 kg tashkil etsa, qiz bolalarniki 13.0-16.5 kg ni tashkil etadi. Qizlar bo'yi o'rtacha 91-99 sm bo'lsa, o'gil bolalarniki 92-99 sm bo'ladi.

Ikki yarim yoshli bola kuniga 12-12.5 soat uxlaydi. Shundan kunduzi o'rtacha 2-2.5 soat uxlaydi. Ikki yoshdan keyin shu davrgacha bola 1.5-2 kg semirgan bo'lib, 2-3 smga bo'yi o'sgan bo'ladi. Aqliy rivojlanishi esa ancha oldinda.

Bu davrda bola kim ekanligini, qayerda ekanligini va nima qila olishini aniq biladi. Bolaning intellektual rivojlanishi 2 yoshdan boshlab tezlashadi. Endi u xayolida buyumlarni tasavvur qilib, nimadir qilishdan yoki gapirishdan oldin o'ylaydi.

Bola rivojlanishining bu bosqichida ko'rsatkichlar tezligi oshadi, ya'ni bola tezroq yuradi, yuguradi, zina yoki mebel jihozlari ustiga tezda chiqib oladi. Shu yoshdagi bolaga 4 g'ildirakli mashinani olib berishingiz mumkin, chunki mashina ustida o'tirib, oyoqlari bilan harakat qilish uning eng sevimli mashg'ulotidir.

Bola 1 yoshdan o'tganda uning jismoniy rivojlanishidan ko'ra ma'naviy rivojlanishi tezlashadi. Agar 1 yoshgacha siz uning har oyda bir necha grammga semirganini kuzatib xursand bo'lib yurgan bo'lsangiz, endi esa uning har bir qilayotgan qilig'iga, uning fikrlay olish qobiliyatiga xursandchilik bilan qaray boshlaysiz.

O'n- o'n ikki oylik bola kun sayin o'sib bormoqda. Uning vazni o'rtacha 8-11.8 kg (o'g'il bola bo'lsa) yoki 7.7-11.3 kg (qiz bola bo'lsa) bo'ladi. Bo'yi o'rtacha 68.8 sm dan 77.1 sm gacha bo'ladi.

To'qqiz oyga kelib bola ota-onaning e'tiboriga yanada mushtoq bo'ladi. Ota-ona bilan o'ynagisi keladi. Atrof muhitga qiziqishi kuchayadi. Bu davrda bolalarning aksariyati q'shimcha ovqatga o'tgan bo'ladi, lekin ko'krak suti hali ham eng asosiy taom bo'lib qolishi lozim.

Bu oy bolajoningiz vazniga qo'shimcha qilib 400-500 gramm berdi. Bo'yi esa 2 sm ga oshdi. Bosh aylanmasi 0.5 sm ga va ko'krak aylanmasi 0.5 sm ga ko'paydi. Bu davrda ko'pchilik 3 yoki 4 dona tishi bilan maqtanishi ham mumkin. Lekin ayrim bolalarda bu davrda endi-endi birinchi tishlari chiqayotgan bo'lishi ham mumkin.

Yetti oyda bola hayotining 2 yarim yilligi boshlanganidan dalolat beradi. Odatda 7 oyning oxirlariga kelib, bola qandaydir harakat usulini o'rganib olgan bo'ladi (emaklash, siljib yurish, xodunokda yurish). Agar oldin ota-ona bemalolroq bo'lib, stol ustida dori, yoki mayda narsalarni tashlab ketishga qo'rqmagan bo'lsa, endi juda ziyrak bo'lmoqlari talab etiladi. Bolani qo'li endi ko'p joyga yeta oladi.

Bola hayotining birinchi yarim yilligi o'tdi. Shu oyda bolaning vazni yana 600-650 grammga, bo'yi esa 2.5-3 sm ga oshdi. Shu davrda ko'pchilik bolalarda tish chiqishi boshlanadi. AKDS emlatishning uchinchi bosqichi amalga oshiriladi. Bolaning miya rivojlanishi jadal sur'at bilan ketmoqda.

Beshinchi oyda bola vazni 650-700 grammga oshadi, bo'yi esa o'rtacha 3 smga ortadi. Bosh aylanmasi 1 sm ga va ko'krak aylanmasi 1.5-2 sm kengayadi. Albatta psixik rivojlanish ham jaddal bormoqda.

To'rt oylik chaqaloq rivojlanishi jaddal kechadi. Bu tezlik birinchi 3 oydagi tezlikka qaraganda biroz past bo'lsada, lekin baribir keyingi oylarga nisbatan yuqori. To'rtinchi oyning oxiriga kelib bola tana massasi o'rtacha 750-800 grammga ortadi, bosh aylanasi 1-1.5 sm ga kattalashadi, ko'krak qism aylanasi 1.5-2 sm ga oshadi. Bolaning umumiy bo'yi esa 2.5 sm ga ortadi.

Agar bir oylik chaqaloq, 2 oylik chaqaloq bilan ota-ona muloqot qilib hali unchalik javob olmagan bo'lsalar, 3 oylik chaqaloq bilan endi xursand bo'lish vaqti keldi:

Ikki oylik chaqaloq 1 oylikdan ko'ra ancha katta desak adashmaymiz. Oradan bir oy o'tgan bo'lsada, uning rivojlanish darajasi keskin ortib boradi. Bu davrdan boshlab iloji boricha bola bilan ko'proq gaplashing, unga tabassumingizni ayamang. Bolangiz uchun yoqimli qo'shiqlarni ayting, ota yoki ona ovozi bilan aytilgan mayin qo'shiq bola uchun butun umrga esdalik bo'lib qoladi. Bolaning ko'rish qobiliyati ham keskin kuchayib boradi.

Bu davr bola hayotidagi boshlang'ich davr hisoblanadi. Bola 9 oy ona qornida bo'lib, dunyoga kelib u yerga moslashishni, ehtiyojlarini qondira olishni, talablarini eta bilishni o'rganadigan davr desak bo'ladi. Bir oyning oxiriga kelib bola buyumlarni bir necha soniya davomida kuzata oladi, tovushlarga ahamiyat bera boshlaydi. Ayrim baxtiyor ota-onalar farzandining birinchi tabassumini guvohi bo'lishga sazovor bo'ladilar.